Muhtelif ekonomik nedenlerle şirketlerin hukuki şeklinin değiştirilmesi daha
faydalı olabilir. Ticari hayatın dinamik yapısı daha etkin ve hızlı karar almayı
gerektirmektedir. Örneğin bir kooperatifin sermaye şirketine dönüşmesi üyeleri
için önemli faydalar sağlayabilir. Benzer şekilde bir limited şirketin anonim
şirkete dönüştürülmesi de , halka arz, şirketin gelecek planları ve büyümesi için
zorunluluk arz edebilir.
YASAL MEVZUAT
IV – Tür değiştirme
1. Genel hükümler
a) İlke
MADDE 180– (1) Bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen
şirket eskisinin devamıdır.
b) Geçerli tür değiştirmeler
MADDE 181– (1) a) Bir sermaye şirketi;
1. Başka türde bir sermaye şirketine;
2. Bir kooperatife;
b) Bir kollektif şirket;
1. Bir sermaye şirketine;
2. Bir kooperatife;
3. Bir komandit şirkete;
c) Bir komandit şirket;
1. Bir sermaye şirketine;
2. Bir kooperatife;
3. Bir kollektif şirkete;
d) Bir kooperatif bir sermaye şirketine,
dönüşebilir.
c) Kollektif ve komandit şirketlerin tür değiştirmelerine ilişkin özel
düzenleme
MADDE 182 – (1) Bir kollektif şirket bir komandit şirkete;
a) Kollektif şirkete bir komanditerin girmesi,
b) Bir ortağın komanditer olması,
hâlinde dönüşebilir.
(2) Bir komandit şirket kollektif şirkete;
a) Tüm komanditerlerin şirketten çıkması,
b) Tüm komanditerlerin komandite olması,
suretiyle dönüşebilir.
(3) Bir kollektif veya komandit şirketin tek kişi işletmesi olarak faaliyetine
devam etmesine ilişkin 257 nci madde hükmü saklıdır.
(4) Bu madde uyarınca yapılacak tür değiştirmelerine 180 ilâ 190 ıncı madde
hükümleri uygulanmaz.
2. Şirket payının ve haklarının korunması
MADDE 183– (1) Tür değiştirmede ortakların şirket payları ve hakları korunur.
Oydan yoksun paylar için sahiplerine eşit değerde paylar veya oy hakkını haiz
paylar verilir.
(2) İmtiyazlı payların karşılığında aynı değerde paylar verilir veya uygun bir
tazminat ödenir.
(3) İntifa senetleri karşılığında aynı değerde haklar verilir veya tür değiştirme
planının düzenlendiği tarihte gerçek değer ödenir.
3. Kuruluş ve ara bilanço
MADDE 184– (1) Tür değiştirmede, yeni türün kuruluşuna ilişkin hükümler
uygulanır; ancak, sermaye şirketlerinde ortakların asgari sayısına, ayni sermaye
konulmasına ve kurucuların şirket sözleşmesini imzalamalarına ilişkin hükümler
uygulanmaz. (1)
(2) Bilanço günüyle tür değiştirme raporunun düzenlendiği tarih arasında altı
aydan fazla zaman geçmişse veya son bilançonun çıkarıldığı tarihten itibaren
şirketin malvarlığında önemli değişiklikler meydana gelmişse ara bilanço
çıkarılır.
(3) Aşağıdaki hükümler saklı olmak kaydı ile ara bilançoya yıllık bilançoya
ilişkin hüküm ve ilkeler uygulanır. Ara bilanço için;
a) Fizikî envanter çıkarılması gerekli değildir;
b) Son bilançoda kabul edilen değerlemeler, sadece ticari defterdeki hareketler
ölçüsünde değiştirilir; amortismanlar, değer düzeltmeleri ve karşılıklar ile ticari
defterlerden anlaşılmayan işletme için önemli değer değişiklikleri de dikkate
alınır.
4. Tür değiştirme planı
MADDE 185– (1) Yönetim organı bir tür değiştirme planı düzenler. Plan yazılı
şekle ve 189 uncu madde uyarınca genel kurulun onayına tabidir. Tür değiştirme
planı;
a) Şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve
yeni türe ilişkin ibareyi,
b) Yeni türün şirket sözleşmesini,
c) Ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları payların sayısını, cinsini
ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin açıklamaları,
içerir.
5. Tür değiştirme raporu
MADDE 186– (1) Yönetim organı tür değiştirme hakkında yazılı bir rapor
hazırlar.
(2) Raporda;
a) Tür değiştirmenin amacı ve sonuçları,
b) Yeni türe ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu,
c) Yeni şirket sözleşmesi,
d) Tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları paylara dair değişim
oranı,
e) Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile
diğer kişisel edim yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar,
f) Ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan yükümlülükler
hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri gösterilir.
(3) Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ve orta ölçekli şirketler tür
değiştirme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.
6. Tür değiştirme planının ve tür değiştirme raporunun denetlenmesi
MADDE 187– (Mülga: 26/6/2012-6335/43 md.)
7. İnceleme hakkı
MADDE 188 – (1) Şirket;
a) Tür değiştirme planını,
b) Tür değiştirme raporunu,
c) (Mülga: 26/6/2012-6335/43 md.)
d) Son üç yılın finansal tablolarını, varsa ara bilançoyu,
genel kurulda karar alınmasından otuz gün önce merkezinde ve halka açık
anonim şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun istediği yerlerde ortakların
incelemesine sunar.
(2) İsteyen ortaklara anılan belgelerin kopyaları bedelsiz verilir. Şirket, ortakları,
uygun bir şekilde inceleme haklarının bulunduğu hususunda bilgilendirir.
8. Tür değiştirme kararı ve tescil
MADDE 189– (1) Yönetim organı tür değiştirme planı ile yeni türün şirket
sözleşmesini genel kurula sunar. Tür değiştirme kararı aşağıdaki nisaplarla
alınır: (2)
a) Kanunun 421 inci maddesinin beşinci fıkrasının (b) bendi hükmü saklı olmak
şartıyla anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya
çıkarılmış sermayenin üçte ikisini karşılaması şartıyla, genel kurulda mevcut
oyların üçte ikisiyle; limited şirkete dönüştürme hâlinde, ek ödeme veya kişisel
edim yükümlülüğü doğacaksa tüm ortakların onayıyla;
b) Bir sermaye şirketinin bir kooperatife dönüşmesi hâlinde tüm ortakların
onayıyla;
c) Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları şartıyla,
ortakların dörtte üçünün kararıyla;
d) Kooperatiflerde;
1. Ortakların en az üçte ikisinin temsil edilmeleri şartı ile, genel kurulda mevcut
oyların çoğunluğuyla,
2. Ek ödeme, diğer kişisel edim yükümlülükleri veya kişisel sorumluluk
getiriliyorsa veya bu yükümlülükler veya sorumluluklar genişletiliyorsa,
kooperatifte kayıtlı ortaklarının üçte ikisinin olumlu oyuyla,
e) Kollektif ve komandit şirketlerde tür değiştirme planı bütün ortakların
oybirliğiyle onanır. Ancak, şirket sözleşmesinde ortakların tümünün üçte
ikisinin olumlu oyuyla bu kararın alınabileceği öngörülebilir.
(2) Yönetim organı tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir.
Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanır. Tür değiştirme kararı Türkiye
Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.
9. Alacaklıların ve çalışanların korunması
MADDE 190– (1) Ortakların kişisel sorumlulukları hakkında 158 inci ve iş
sözleşmelerinden doğan borçlar hakkında 178 inci madde uygulanır.
V – Ortak hükümler
1. Ortaklık paylarının ve ortaklık haklarının incelenmesi
MADDE 191– (1) Birleşmede, bölünmede ve tür değiştirmede ortaklık
paylarının ve ortaklık haklarının gereğince korunmamış veya ayrılma
karşılığının uygun belirlenmemiş olması hâlinde, her ortak, birleşme, bölünme
veya tür değiştirme kararının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından
itibaren iki ay içinde, söz konusu işlemlere katılan şirketlerden birinin
merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, uygun bir
denkleştirme akçesinin saptanmasını isteyebilir. Denkleştirme akçesinin
belirlenmesinde 140 ıncı maddenin ikinci fıkrası uygulanmaz.
(2) Davacı ile aynı hukuki durumda bulunmaları hâlinde, mahkeme kararı,
birleşmeye, bölünmeye veya tür değiştirmeye katılan şirketlerin tüm ortakları
hakkında da hüküm doğurur.
(3) Davanın giderleri devralan şirkete aittir. Özel durumların haklı göstermesi
hâlinde, mahkeme giderleri kısmen veya tamamen davacıya yükletilebilir.
(4) Ortaklık paylarının veya ortaklık haklarının korunmasını inceleme davası
birleşme, bölünme veya tür değiştirme kararının geçerliliğini etkilemez.
2. Birleşmenin, bölünmenin ve tür değiştirmenin iptali ve eksikliklerin
sonuçları
MADDE 192– (1) 134 ilâ 190 ıncı maddelerin ihlali hâlinde, birleşme, bölünme
ve tür değiştirme kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş
bulunan birleşmeye, bölünmeye veya tür değiştirmeye katılan şirketlerin
ortakları; bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay
içinde iptal davası açabilirler. İlanın gerekmediği hâllerde süre tescil tarihinden
başlar.
(2) Kararın bir yönetim organı tarafından verilmesi hâlinde de bu dava açılabilir.
(3) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeye ilişkin işlemlerde herhangi bir
eksikliğin varlığı hâlinde, mahkeme taraflara bunun giderilmesi için süre verir.
Hukuki sakatlık, verilen süre içinde giderilemiyorsa veya giderilememişse
mahkeme kararı iptal eder ve gerekli önlemleri alır.
3. Sorumluluk
MADDE 193– (1) Birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerine herhangi
bir şekilde katılmış bulunan bütün kişiler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara
karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludurlar. Kurucuların
sorumlulukları saklıdır.
(2) (Mülga: 26/6/2012-6335/43 md.)
(3) 202 ilâ 208, 555, 557, 560 ıncı madde hükümleri saklıdır. Bir sermaye
şirketinin veya kooperatifin iflası hâlinde 556 ve 570 inci maddeler ile
Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesi kıyas yoluyla uygulanır.
VI – Ticari işletme ile ilgili birleşme ve tür değiştirme
MADDE 194– (1) Bir ticari işletme, bir ticaret şirketiyle, onun tarafından
devralınmak suretiyle birleşebilir. Bu hâlde devralan ticaret şirketinin türüne
göre 138 ilâ 140, 142 ilâ 158 ve ortak hükümlere ilişkin 191 ilâ 193 üncü madde
hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.
(2) Bir ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesi hâlinde 182 ilâ 193 üncü
maddeler kıyas yoluyla uygulanabilir.
(3) Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu
ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler
tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline
tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi,
bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından,
ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da 264
üncü maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu
olurlar. Dönüştürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncı maddeleri de uygulanır.
(4) 182 nci maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklıdır.